Tổng Bí Thư Tập Cận Bình công bố kế hoạch chi tiết cho Trung Quốc

Ngày xuất bản: 01-11-2017 Tác giả: Richard Oldfield, Global Markets Leader Từ khóa: Doanh nghiệp “zombie”, Sáng kiến “Vành đai và Con đường”, SOE, China Unicom Dù xem xét theo khía cạnh nào, Đại hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc lần thứ 19 tổ chức tuần trước tại Trung Quốc vẫn là chiến thắng của Tổng Bí thư Tập Cận Bình. Kể từ những ngày đầu của nhiệm kỳ, ông Tập đã chứng tỏ rằng ông là một nhà lãnh đạo khác biệt của Trung Quốc, một nhà lãnh đạo với tầm nhìn rõ ràng đã sẵn sàng để nhanh chóng tổ chức các nguồn lực, cũng như tăng cường quyền lực cần thiết để hiện thực hóa tầm nhìn của mình. Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 đã củng cố thêm điều này, và thắt chặt sự thâu tóm quyền lực của ông Tập. Và nếu không có người kế nhiệm phù hợp để thay thế, có vẻ ông sẽ tiếp tục lãnh đạo Trung Quốc trong 10 đến 15 năm tới. Trong khi chúng ta đã nhận được hứa hẹn sẽ được trao đổi với Tổng Bí thư Tập Cận Bình trong tương lai gần, vậy những thông điệp dành cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư là gì? Theo lời của Tổng Bí thư, nền kinh tế Trung Quốc – đã trải qua “những thay đổi sâu sắc và cơ bản” – giờ đây đang đến lúc bước ngoặt. Một mặt, trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2016, Trung Quốc đạt được tốc độ tăng trưởng GDP trung bình là 7,2% nhưng mặt khác, Trung Quốc cũng phải đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro. Trong số các vấn đề: mức nợ gia tăng, chi phí sản xuất cao, lợi tức đầu tư thấp, tình trạng dư cung ngành công nghiệp liên tục và mức độ ô nhiễm cao, không vấn đề nào là dễ dàng giải quyết. Nhưng bằng cách đặt ra các ưu tiên để cố gắng cải cách cơ cấu nguồn cung và cam kết nỗ lực hơn để mang lại chất lượng tốt hơn, hiệu quả cao hơn và các động lực mạnh mẽ hơn cho tăng trưởng kinh tế thông qua công nghiệp hóa mới, ứng dụng công nghệ tốt hơn, đô thị hóa và hiện đại hóa nông nghiệp, ít nhất bây giờ chúng ta có thể nhìn thấy một hướng đi rõ ràng hơn cho tăng trưởng kinh tế trong tương lai. Ngăn chặn rủi ro tài chính có hệ thống là trọng tâm chú ý của lãnh đạo Trung Quốc và nhiều nhà đầu tư trên toàn thế giới. Tại Hội nghị Công tác Tài chính toàn quốc vào tháng 7 năm 2017, Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc nên giải quyết đòn bẩy tài chính của các doanh nghiệp nhà nước (SOE) – đối tượng hưởng lợi chủ yếu từ chính sách tín dụng nới lỏng của các ngân hàng và là nguồn nợ xấu chính – được xem như là “ưu tiên của các ưu tiên”, giải quyết thỏa đáng các “doanh nghiệp zombie”, và bắt giam các quan chức chịu trách nhiệm làm gia tăng các khoản nợ tại các khu vực của họ. Để giải quyết vấn đề, báo cáo của Đại hội Đảng lần thứ 19 kêu gọi “tăng cường cải cách thể chế trong lĩnh vực tài chính, tăng tỷ lệ tài trợ trực tiếp và thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của thị trường vốn đa cấp”. Báo cáo cũng nêu kế hoạch tăng cường giám sát thị trường tài chính. Tất cả những động thái này đều đáng khích lệ. Cải cách doanh nghiệp nhà nước đã trở thành vấn đề trọng tâm trong chính sách kinh tế của Trung Quốc. Trung Quốc đã ưu tiên tăng cường khả năng cạnh tranh và hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước thông qua cải cách theo định hướng thị trường và cắt giảm công suất sản xuất dư thừa. Có dấu hiệu cho thấy cải cách doanh nghiệp nhà nước đã tăng tốc, bắt đầu từ tháng 8 với thỏa thuận tư nhân hóa từng phần tại Tập đoàn viễn thông China Unicom và hơn 68% các doanh nghiệp nhà nước trung ương hiện nay đã tham gia cải cách sở hữu hỗn hợp. Đại hội Đảng lần thứ 19 tuyên bố rằng Đảng sẽ hỗ trợ vốn nhà nước trong việc “trở nên mạnh hơn, làm tốt hơn và phát triển lớn hơn” và biến các doanh nghiệp Trung Quốc thành “các doanh nghiệp đẳng cấp thế giới, và có khả năng cạnh tranh trên toàn cầu”. Đảng sẽ củng cố và phát triển khu vực công lập đồng thời khuyến khích, hỗ trợ và dẫn dắt sự phát triển của khu vực ngoài công lập. Điều này rất đáng khích lệ, tuy nhiên vẫn cần phải xem xét làm thế nào để mở rộng hoạt động của doanh nghiệp nhà nước mà không làm giảm đầu tư tư nhân, làm thế nào để cải thiện lợi tức đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước, và thông qua cơ chế nào để khuyến khích tinh thần khởi nghiệp và đổi mới trong doanh nghiệp nhà nước. Khu vực tư nhân của Trung Quốc đóng góp 60% tổng GDP, 50% tổng thu từ thuế và 80% cơ hội việc làm. Tuy tăng trưởng của ngành đã đạt đỉnh điểm trong năm 2011 nhưng lại giảm xuống mức thấp trong năm 2016. Báo cáo của Đại hội Đảng lần thứ 19 kêu gọi “hỗ trợ phát triển doanh nghiệp tư nhân”, và xóa bỏ các quy định và thủ tục cản trở sự phát triển vì một thị trường thống nhất và cạnh tranh lành mạnh. Mặc dù tất cả các biện pháp này đều đi đúng hướng nhưng thời gian sẽ cho chúng ta thấy chúng có hiệu quả như thế nào. Sau giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng hơn hai thập kỷ, nguồn vốn Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Trung Quốc gần đây đã bị đình trệ, đạt mức 126 tỷ USD vào năm 2016. Theo Bộ Thương mại, trong 9 tháng đầu năm nay, FDI đã giảm 3,16% so với cùng kỳ năm ngoái. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến sự sụt giảm, chẳng hạn như các công ty sản xuất sử dụng nhiều lao động chuyển sang các nước láng giềng khác có nguồn lao động giá rẻ, nhưng lý do chính là sự “mệt mỏi với hứa hẹn” (“promise fatigue”) bị dồn nén, khi nhiều cam kết mở rộng ra thế giới và tạo thêm các cơ hội bình đẳng của chính phủ không được thực hiện. Báo cáo của Đại hội Đảng lần thứ 19 khẳng định lại rằng Trung Quốc sẽ không đóng cửa với thế giới mà sẽ chỉ “ngày càng cởi mở hơn”. Trung Quốc cam kết áp dụng các chính sách để thúc đẩy tự do hóa ở mức cao và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại và đầu tư, làm giảm đáng kể khó khăn khi tiếp cận thị trường, và “bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng” của các nhà đầu tư nước ngoài. Báo cáo cũng tuyên bố rằng “Tất cả các doanh nghiệp đăng ký tại Trung Quốc sẽ được đối xử bình đẳng”. Những vấn đề này đã được đánh giá cao về mặt chính trị, hy vọng rằng tình hình sẽ được cải thiện đáng kể trong những năm tới. Báo cáo cũng kêu gọi “phát triển các con đường mới để đầu tư ra nước ngoài”, thúc đẩy hợp tác quốc tế về năng lực sản xuất và hình thành các mạng lưới thương mại, đầu tư, tài chính, sản xuất và dịch vụ theo định hướng toàn cầu. Báo cáo cũng chỉ rõ rằng Sáng kiến “Vành đai và Con đường” sẽ được thực hiện “như một ưu tiên” và đầu tư vào các khu vực này có thể sẽ phát triển hơn nữa. Vì vậy, dù có lẽ không có bất ngờ thực sự nào từ Đại hội lần thứ 19 này, nhưng vẫn có một số khuyến khích và sáng kiến ​​– tăng tốc cải cách doanh nghiệp nhà nước, cải thiện khả năng tiếp cận thị trường và đối xử công bằng hơn đối với các công ty nước ngoài, cam kết với Sáng kiến ​​“Vành đai và Con đường” và tăng cường tập trung vào bảo vệ môi trường và cải thiện sinh kế của người dân. Chỉ có thời gian mới biết được sáng kiến nào trong những sáng kiến ​​này sẽ có hiệu quả đầu tiên và vào khi nào … nhưng thời gian là điều mà Tổng Bí thư Tập Cận Bình cho rằng đang đứng về phía ông.

Người dịch: Minh Huyền