Liệu một nha buôn Italy thế kỷ 15 có điều gì để dạy cho các nhà lãnh đạo về cách chính xác đề tiến hành kinh doanh không? Sophus Reinert và Dante Roscini thảo luận về bản dịch tiếng Anh đầu tiên của cuốn sách: “Sách về nghệ thuật kinh doanh”
Tác giả: Julia Hanna
Nguồn: Havard Business School
Trong quyển sách có thể được coi là cuốn sách hướng dẫn kinh doanh đầu tiên, một thương gia người Ý từ những năm 1400 đã khuyên các nhà lãnh đạo nên làm từ thiện, sống đạo đức và đối xử công bằng với mọi người; cần khiêm tốn; tìm kiếm người vợ có phẩm chất tốt; được lựa chọn trong thỏa thuận; và nghỉ hưu ở độ tuổi 50, khi “sự nhiệt huyết của thương nhân giảm đi, dòng máu của anh ta trở nên bình lặng, trí tuệ anh ta bị lu mờ, trí nhớ trở nên kém nhanh nhạy, dẫn đến anh ta có nguy ngơ mắc sai lầm trong công việc”
Giáo sư Đại học Kinh doanh Harvard (HBS), Dante Roscini, nói: “Theo một nghĩa nào đó, đây là những khái niệm rất sớm về trách nhiệm xã hội của một công ty,” Ông ấy xem xét các vấn đề về trách nhiệm với cộng đồng và bạn là người như thế nào. ”
Được viết vào năm 1458 tại Venice bởi thương gia Benedetto Cotrugli, Cuốn sách “Sách về Nghệ Thuật Thương Mại” vừa được hoàn thiện bản dịch bằng tiếng Anh đầu tiên. Thư viện Baker tại HBS và Ban Lịch sử Kinh doanh HBS (BHI) gần đây đã tổ chức buổi kỷ niệm cho việc phát hành cuốn sách. Các hồ sơ kinh doanh thời cuối thời trung cổ và thời Phục hưng của thư viện nằm trong Bộ sưu tập Lịch sử của HBS trong Thư viện Baker là một trong những bộ sưu tập lớn nhất và quan trọng nhất trên thế giới ngoài nước Ý.
“Ông ấy xem xét vấn đề trách nhiệm đối với cộng đồng và bạn là một người như thế nào”
Giáo sư Sophus Reinert, một thành viên của BHI, nói: “Tài trợ cho sự kiện này là cơ hội để làm nổi bật kho báu mà chúng tôi có tại đây cũng như quan trọng hơn là việc trở lại nghiên cứu chủ nghĩa tư bản giai đoạn đầu trong bối cảnh toàn cầu. Trong khi bản thảo của Cotrugli không được lưu giữ tại Baker, các vị khách đã có cơ hội kiểm tra các sổ sách và các bản ghi chép trong bộ sưu tập cùng thời đại.”
Được viết năm 1458, tác phẩm của Cotrugli đã không được xuất bản ở Venice cho đến năm 1573, khi nó xuất hiện trong một ấn bản bị rút gọn và sửa đổi đáng kể. Bản dịch tiếng Anh mới của John Francis Phillimore dựa trên một bản thảo trước đó và hoàn thiện hơn được phát hiện ở Malta. Được chỉnh sửa bởi Carlo Carraro và Giovanni Favero của Đại học Ca ‘Foscari ở Venice, ấn bản mới gồm bình luận của Niall Ferguson, Favero, Mario Infelise, Tiziano Zanato và Vera Ribaudo.
Một thương gia bất đắc dĩ
Sinh ra trong một gia đình buôn bán vải và len, Cotrugli là một thương gia bất đắc dĩ, rời khỏi việc học tại Đại học Bologna để ra nhập nghề nghiệp mà ông cho là thiếu kỷ luật trí tuệ và đạo đức: “Tôi thấy tình trạng giáo dục phổ thông không đầy đủ, được tổ chức, tùy tiện và không có ích “, ông viết trong các trang mở đầu của cuốn sách. “… Tôi đã cảm thấy buồn vì công việc (kinh doanh) có ích và cần thiết này đã rơi vào tay những kẻ thiếu kỷ luật và khiếm nhã, những kẻ làm việc thiếu kiểm soát hoặc trật tự, đang lờ đi và làm lung lay luật pháp, và rằng nghề này nên được xem là kém quan trọng và vì vậy bị bỏ mặc bởi những người thông thái… một nơi để cho những kẻ ăn không ngồi rồi tiêu khiển và nơi mà bất kỳ thứ gì đều biến mất”
Để khắc phục tình trạng đáng tiếc này, Cotrugli đã sử dụng cách tiếp cận toàn diện, đưa ra một cuốn kim chỉ nam gồm bốn phần bao gồm nguồn gốc và các nguyên tắc kinh doanh; vai trò của tôn giáo; các nghĩa vụ của công dân, bao gồm các chương về các chủ đề như sự khiêm tốn và sự công bằng; và một số vấn đề trong nước, từ những phẩm chất mong muốn từ một người vợ đến việc trang trí nhà cửa phù hợp.
Reinert cho biết: “Đây là giai đoạn mà có thể là lần đầu tiên chứng kiến sự giàu có và tiềm năng rộng lớn của nghề nghiệp này như một mục tiêu xã hội. “Bạn cần phải giàu có để cho người khác. Thay vì chinh phục, bạn có thể đạt được sự vĩ đại thông qua sự xuất sắc trong kinh doanh. ”
“Họ đưa hoạt động kinh doanh vào khuôn khổ xã hội và đạo đức rộng lớn hơn”, bổ sung bởi Robert Fredona, một cộng sự nghiên cứu của HBS, người đang lập danh mục sách của Thư Viện Baker từ thời kỳ này cho biết. “Cotrugli là một trong những văn bản sớm nhất nói về đạo đức kinh doanh, chẳng hạn như đối xử công bằng với mọi người.”
Tránh xa chính trị
Người đọc có thể thấy các chỉ dẫn rõ ràng về những điều cần tránh (như: chơi cờ, trò chơi cờ bàn, chơi bài, xúc xắc, đấu kiếm, đấu vật, chơi nhạc, khiêu vũ, săn bắn, câu cá) và cách chi phối bản thân, bao gồm tầm quan trọng của việc tham dự các lễ mét (mass), buổi cầu nguyện, từ thiện :”Thương gia phải hào phóng trong việc mở rộng đôi tay đối với người nghèo và làm phúc bằng tài sản của mình trong tỷ lệ có thể.” Thương gia không nên liên quan đến chính trị, hay với toà án, “bời vì đây là những khu vực nguy hiểm” – một tuyên bố đã truyền cảm ứng cho cuộc tranh luận trong thời đại của Tổng Thống Donald Trump – một doanh nhân trở thành Tổng Thống.
Danh dự, thận trọng, chính trực, chuyên cần, lịch sự, bình tĩnh và điềm đạm đều được nhấn mạnh trong các chương riêng biệt – nhưng Cotrugli xem tầm quan trọng của sự may mắn và lòng dũng cảm là ngang nhau. Một thương gia cũng phải khoan ngoan, nhưng không cần quá mức: “Sự khôn ngoan của thương gia, hay sự láu cá của ông ta, nên vừa phải: ông ta không nên làm tổn thương người khác cũng như làm liều, mà phải sử dụng trực giác của mình để nhận ra đâu là sự lừa dối và lừa gạt.”
Nói cách khác, để trở thành một thương gia tốt, trước tiên bạn phải là một công dân tốt, và giáo dục đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra “Một người hiểu biết, có khả năng thấu hiểu và làm việc với mọi loại người.”
“Cotrugli đã nâng cao khái niệm về một thương gia từ một cá nhân có định hướng kinh doanh thành một con người to lớn hơn và cao quý hơn trong xã hội”, Roscini chia sẻ và lưu ý rằng quan niệm này phù hợp với nền văn hoá được đánh giá cao của Italy thời Phục hưng và nó nhấn mạnh vào việc tu luyện con người. Roscini nói thêm: “Nó không chỉ là việc theo đuổi một lý tưởng cao quý”, “nếu bạn đi theo con đường này, bạn sẽ thành công hơn. ”
Với thông điệp này, nghệ thuật thương mại cũng đòi hỏi một nền tảng kiến thức kỹ thuật vững chắc. Trong phần đầu của cuốn sách, Cotrugli bao gồm các chi tiết về trao đổi, bán hàng trả tiền ngay, bán hàng cho nợ (và nhận khoản thanh toán), và giữ cuốn sách “dưới quan điểm của một thương nhân”, giữa các chủ đề kinh doanh khác.
Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng đây là công trình được biết đến sớm nhất để viện dẫn hệ thống sổ sách kế toán kép, 30 năm sau đó điều này được mô tả chi tiết hơn trong cuốn Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita (1494) của Luca Pacioli, ấn bản đầu tiên của nó được đặt tại Baker.
Cotrugli cũng ghi nhận tầm quan trọng của địa điểm của doanh nghiệp và đưa ra quan điểm về rủi ro và đa dạng hóa trong bình luận: “Hãy cẩn thận đừng có thực hiện giao dịch quá nhiều hoặc quá lớn: đừng cố gắng bắt mọi con chim bay qua, bởi vì nhiều người đã thất bại trong việc tham gia quá nhiều, mà không có ai có thể ít lộ mình”, quan điểm này phù hợp với thế kỷ 21 cũng như là nó đã phù hợp trong thế kỷ 15.
Chuẩn bị để xóa nợ
Mở rộng tín dụng là điều cần thiết trong thương mại trong thời đại của Cotrugli cũng như thời đại ngày nay, nhưng thời đó việc tính lãi là bất hợp pháp; thay vì đó, các khoản nợ được bồi thường thông qua các khoản hoa hồng hay các khoản phí bảo hiểm cao mà được xem như là vay nặng lãi. Và Cotrugli đã nêu rất rõ cách xử lý các khoản nợ vay không hiệu quả; sau một năm, số tiền nợ sẽ được cắt giảm một nửa, và được xóa nợ toàn bộ sau hai năm, “bởi vì đối với các thương nhân, việc mất thời gian cũng như là việc mất tiền.”
Lập kế hoạch cho sự kế nhiệm cũng được đề cập đến (thậm chí, việc này không được gọi bằng tên đó trong thời kỳ Phục hưng ở Italy). Quan điểm của Cotrugli về điều này rất hiện đại và đáng ngạc nhiên. Ví dụ, việc con cái sẽ theo nghiệp kinh doanh của gia đình không phải là điều hiển nhiên.
“….Chúng ta cần đặc biệt quan tâm, khi chúng ta bắt đầu chú tâm và các thiên hướng của con trai…. Khi định hướng chúng thực hành kinh doanh, bởi vì nếu anh ta đã có thiên hướng ở một lĩnh vực khác…Anh ta có thể không thành công trong cuộc sống đó và sẽ chỉ gặp khó khăn hoặc mắc kẹt giữa một ít lợi nhuận nhỏ mà không thể đạt được những điều anh ta dự định, điều mà lẽ ra khiến anh ta trở nên giàu có và đáng được tôn trọng”
Tuy nhiên, nếu anh ta được sống đúng với bản chất của mình, được phát triển tốt theo cách riêng và có những phẩm chất đáng ngưỡng mộ, và không quá thất thường và lười biếng, thay vì đó anh ta khao khát có được cả giành dự và lợi ích hay chiến thắng trong một cuộc chiến, Cortugli cho rằng, “thì chúng ta có thể nói rằng anh ta có những tố chất phù hợp cho sự nghiệp kinh doanh.” Và nếu là trong trường hợp đó, anh ta nên học kinh doanh từ một người thầy bên ngoài trong vài năm: “ Ngay sau khi anh ta trưởng thành, thì anh ta nên được tìm cho một thương nhân tốt và hiểu biết để học kinh doanh từ họ, bởi vì mặc dù nhiều người muốn trở thành các bậc thầy mà không có một bậc thầy chỉ dẫn, thì điều này là không thể.”
Một cách vừa đủ, cuốn sách kết thúc bằng cách thích hợp để chấm dứt sự nghiệp của một thương nhân. Theo Cotrugli, độ tuổi thích hợp để nghỉ hưu không phải 65 hay 70 mà là 50 (tuổi thọ ước tính giai đoạn đó thấp hơn và bản thân Cotrugli cũng mất ở độ tuổi 53). Ở tuổi 50, tính nhiệt huyết của thương nhân giảm đi, dòng máu của anh ta trở nên bình lặng, trí tuệ anh ta bị lu mờ, trí nhớ trở nên kém nhanh nhạy, dẫn đến anh ta có nguy ngơ mắc sai lầm trong công việc.” Theo quy luật tự nhiên, “Anh ta nghỉ ngơi là việc tốt. Anh ta muốn có tiền: anh ta đã có nó; anh ta muốn có tiếng tăm: anh ta cũng có nó; tài sản: anh ta có; anh ta đã tổ chức hôn lễ cho các con trai và con gái, anh ta đã kiếm rất nhiều tiền, làm cha và nuôi nấng con cái, anh ta đã chứng kiến chúng học hỏi công việc kinh doanh của mình, anh ta 50 hoặc 60 tuổi: vậy anh ta còn muốn điều gì thêm nữa?” ông muốn, khiển trách bất cứ ai muốn tiếp tục làm việc vì sợ để mình rảnh rỗi hay sợ bị nghĩ là một “kẻ vô công rỗi nghề”.
Roscini nói rằng “Bạn có thể xem cuốn sách của Cotrugli như một cuốn hướng dẫn ban đầu về kinh doanh”. “Như Niall Ferguson chú thích trong chương mở đầu, cuốn sách là khởi đầu của cách truyền miệng. Cuốn sách là kết quả trực tiếp của quá trình thực hành và trải nghiệm kinh doanh của tác giả và chứa đựng những quan niệm phôi thai mà vẫn còn tồn tại ngày nay.”
Rất nhiều thứ đã thay đổi qua nhiều thế kỷ kể từ thời điểm cuốn sách “Sách về nghệ thuật kinh doanh” được phát hành, đáng chú ý nhất có thể là vai trò của phụ nữ trong xã hội. Nhưng rất nhiều quan sát của Cotruli vẫn sẽ tiếp tục phù hợp, bất chấp các thay đổi rõ rệt trong cách chúng ta mua và bán ngày nay. Và các khác biệt đó tồn tại mang lại các thông tin vô cùng hữu ích.
Công sự nghiên cứu Rredona bình luận: “Những gì chúng ta đang làm không mới,”. “Chúng ta là những đứa trẻ của những người đi trước.”
Người dịch: Claire Nguyễn
